Ο Νικόλας Άσιμος του Σωτήρη Παστάκα

Μια συνομιλία με τον Λαρισαίο ποιητή για τη ζωή και το πολυεπίπεδο έργο του ανένταχτου τραγουδοποιού

28.12.2021

Τριάντα δύο χρόνια μετά τον θάνατό του, οι Εκδόσεις των Συναδέλφων, με ιδιαίτερη χαρά και με μεγάλο σεβασμό στη μνήμη του, παραδίδουν στο αναγνωστικό κοινό άπαντα τα στιχουργήματα και τα τραγούδια του Νικόλα Άσιμου σε μια συλλεκτική έκδοση που προλογίζει ο Λαρισαίος ποιητής, πεζογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός, εκδότης και ψυχίατρος Σωτήρης Παστάκας.

Η γνωριμία τους έγινε στη δεκαετία του ’80 αρχικά στα Εξάρχεια και συνεχίστηκε κατά την περίοδο της νοσηλείας του Νικόλα Άσιμου στο Δαφνί, όπου ο ψυχίατρος Σωτήρης Παστάκας έκανε την ειδικότητα του. Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου αυτό που προτείνει ο Σωτήρης Παστάκας στον αναγνώστη είναι να προσπαθήσει να ξεχάσει τη μουσική από τα τραγούδια που πιθανόν γνωρίζει και να επικεντρωθεί στους στίχους και στη «γυμνή τους ομορφιά».

Η αποστολή αυτή που αναθέτει στον αναγνώστη είναι πολύ δύσκολη για κάποιον που γνωρίζει το έργο του Άσιμου και σίγουρα θα δυσκολευτεί να μην σιγοτραγουδήσει διαβάζοντας το δίστιχο: «Αφήνω πίσω μου τις αγορές και τα παζάρια. Θέλω να τρέξω στις καλαμιές και τα λιβάδια». Εντούτοις όμως, όπως πολύ εύστοχα μας προτρέπει ο Σ. Παστάκας, είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος ανάγνωσης του βιβλίου δίνοντας μας τη δυνατότητα να αποκρυπτογραφήσουμε τις διαθέσεις και το πνεύμα του στιχουργού, μακριά από τη μελωδία.

Για ποιόν λόγο άραγε ασχολούμαστε ακόμα με τον Άσιμο και τα τραγούδια του; Γιατί να μας απασχολεί σήμερα ένας «τρελός» που αυτοκτόνησε 32 χρόνια πριν;

Προσωπικά θεωρώ ότι παρόλα τα σκουπίδια με τα οποία βομβαρδιζόμαστε καθημερινά και στρατηγικά, η απάντηση βρίσκεται στην έμφυτη τάση που έχουμε ως άνθρωποι να θαυμάζουμε καθετί που αναγνωρίζουμε ως αυθεντικό και ειλικρινές. Με αυτόν τον τρόπο – κάποιοι πιο ανοιχτά, κάποιοι άλλοι από την κλειδαρότρυπα – βρίσκουμε στο έργο καλλιτεχνών μόνιμα ασυμβίβαστων και μόνιμα ανήσυχων, όπως ο Άσιμος, ένα σημείο ψυχικής και ηθικής ανάτασης.
«Ο Νικόλας -λέει ο Σωτήρης – δεν σήκωνε αμφισβητήσεις από κανέναν, είχε τρομερή αυτοπεποίθηση για όσα πίστευε και για όσα πρέσβευε και ήταν αυθεντικός γιατί ήταν πραγματικά ανένταχτος στην καθημερινή του ζωή. Παρέμεινε έξω από κυκλώματά, δεν έδινε συνεντεύξεις, δεν κυνηγούσε την καριέρα. Η στάση του είναι απορριπτική, δεν εντάχθηκε ποτέ στο σύστημα και μόνο και μόνο για αυτό ξεχωρίζει».
Την αδιαμφισβήτητη γοητεία του Άσιμου ο Σωτήρης Παστάκας την ονόμασε «Μαγνητισμό» και όπως θα πει στη διάρκεια της συζήτησής μας, κάθε φορά που κάποιος βρισκόταν στον ίδιο χώρο με εκείνον ένιωθε αδιαμφισβήτητη την έλξη από την παρουσία και την προσωπικότητά του.

Την ίδια ελκτική δύναμη φαίνεται πως ένιωσαν και όλοι οι τρόφιμοι στο Δαφνί, ειδικά όσοι βρισκόταν στον ίδιο θάλαμο με τον Άσιμο. Ο ίδιος φαινόταν να διασκεδάζει τις σχεδόν τριάντα ημέρες της νοσηλείας του όπου, ως σολίστας της Μαγικής Φλογέρας «γήτευε» ανάλογα με τις διαθέσεις του, τους συγκατοίκους του.

Εκεί όπου γνωρίστηκε και με τον Σωτήρη Παστάκα και αναπτύξανε σχέση εμπιστοσύνης, ίσως επειδή γνωρίζονταν από παλιά ίσως και από αυθόρμητη συμπάθεια, όπως σημειώνει ο ποιητής. Κατά το διάστημα της νοσηλεία του, κουβέντιαζαν άπειρες ώρες ενώ τα σημειώματα που του έστελνε ο Άσιμος τα δημοσίευσε αργότερα στο επιστημονικό περιοδικό Τετράδια Ψυχιατρικής.

Όμως το παραμύθι είχε τελικά και δράκο. Σύντομα οι συγγενείς του Άσιμου επέλεξαν να τον μεταφέρουν από το Δαφνί σε ιδιωτική κλινική των Βορείων προαστίων. Ο Σωτήρης Παστάκας συνεχίζει να τον επισκέπτεται συχνά ωστόσο η κατάσταση του βαίνει επιδεινούμενη με αποτέλεσμα να μην μπορεί να παίξει ούτε ένα ακόρντο. Γεγονός που τον θυμώνει και τον απογοητεύει.
Όταν εν τέλει βγήκε από την κλινική ήταν ήδη στον δρόμο προς το τελευταίο του διάβημα. Άφησε πίσω του το σαματά και τους ανθρώπους στις 17 Μαρτίου 1988.

Αυτάρκης, ασκητικός, βωμολόχος και λεξιπλάστης, ειρηνιστής και διεθνιστής, πολέμιος του κρατικού ελέγχου και της καταστολής, μίλησε από πολύ νωρίς για την επίπλαστη ευδαιμονία και την υπερκατανάλωση και μάχονταν τους εφησυχασμένους και τους νοικοκυραίους. Αναρχικός διωγμένος από τους Αναρχικούς, προδομένος από συνεργάτες και λοιπές «καλλιτεχνικές δυνάμεις» έμεινε ως το τέλος ανένταχτος, ανεξάρτητος, σε μαγεμένη τροχιά όπως σημειώνει στο τέλος της κουβέντας μας ο Σωτήρης Παστάκας.

«Ο πραγματικός δημιουργός που παράγει τέχνη βρίσκεται πάντα σε μαγεμένη τροχιά, τίποτα δε τον ακουμπά στον παράξενο του χρόνο. Με δίχως σημαίες και δίχως (έτοιμες) ιδέες, δίχως καβάντζα καμιά κι η ψυχή του να πηδά στου απέραντου τη ψύχρα. Πρέπει να νοιώσει ηττημένος αυτού του κόσμου, στο μαγγανοπήγαδο να γυρνά και να ξαναγυρνά, για να νικήσει. Ο Νικόλας Άσιμος τα κατάφερε. Τα κατάφερε με τις ιδέες του». Δίχως καβάτζα καμιά.

νικολας ασιμος τραγουδια βιβλιο