Γελώντας άγρια στη σκηνή του ΣΥΝ ΠΛΗΝ

Από τις αρχές Δεκέμβρη, στη σκηνή του ΣΥΝ ΠΛΗΝ, ο Λαρισαίος ηθοποιός Ηρακλής Τζαφέτας ως «κύριος Χ» αναμετριέται με άγχη, ψυχώσεις, νευρώσεις, πάθη, λάθη, στερεότυπα, κατεστημένα, αναμετριέται με το κοινό αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό σε μια παράσταση που μιλά για όλα όσα δεν μιλά κανείς.
Τον άκρατο καπιταλισμό, την παράνοια των σύγχρονων κοινωνιών, την αγάπη προς τον πλησίον και τον φθόνο προς το διαφορετικό, τον έρωτα, τον πόνο, την αδιαφορία, τον κυνισμό, τη συλλογική παράκρουση, την αστική διακυβέρνηση, τα υπερφυσικά φαινόμενα και τις υφέρπουσες σκιές, τα χάρτινα καλαμάκια μιας χρήσης για τη σωτηρία του περιβάλλοντος… Α! και για την ακρίβεια στο σούπερ μάρκετ.
Μεταξύ μας, για τα δύσκολα μιλά, αλλά το κάνει με τρόπο ανάλαφρο, λυτρωτικό, σαν να απελευθερώνει έναν τεράστιο βαρύ αναστεναγμό, που είναι πόνος κι ελπίδα μαζί.
Αν δεν τον είδατε μέχρι τώρα, είναι ευκαιρία να το κάνετε. «Ο κύριος Χ» παίζει σήμερα Κυριακή 17 Δεκεμβρίου και εκτάκτως το επόμενο Σάββατο 23 Δεκεμβρίου και την Κυριακή 24 Δεκεμβρίου για δύο τελευταίες παράστασεις. Κωμωδία είναι οπότε θα γελάσετε μέρες που είναι κι αν τύχει να προβληματιστείτε, μην ανησυχείτε τα 100 πρώτα χρόνια είναι δύσκολα…

Ηρακλή, η παράσταση «Ο κύριος Χ» είναι βασισμένη σε υλικό από το «Γελώντας Άγρια» του θεατρικού συγγραφέα Κρίστοφερ Ντουράνγκ. Γιατί επέλεξες το συγκεκριμένο δύσκολο και καθόλου εμπορικό έργο; Δεν υπάρχει αρκετή μαυρίλα γύρω μας;
Ο Κρίστοφερ Ντουράνγκ είναι ένας αμερικάνος θεατρικός συγγραφέας που ανήκει στο ρεύμα των λεγόμενων οργισμένων συγραφέων της δεκαετίας ‘70-’80, ακολουθώντας τα χνάρια των Άγγλων οργισμένων συγγραφέων της δεκαετίας του 1950. Ονομάστηκαν έτσι γιατί πραγματικά ταρακούνησαν τα νερά του θεάτρου των εποχών τους αντίστοιχα.
Η γλώσσα τους ήταν η γλώσσα των καταπιεσμένων. Έθιγαν θέματα που απασχολούσαν τις τάξεις των ηρώων τους και τα έβαζαν με τις ανώτερες τάξεις. Ειδικά οι μεταγενέστεροι Αμερικάνοι με πιο χαρακτηριστικό τον Ντουράνγκ, να τα βάζει με τον καθωσπρεπισμό της Καθολικής Εκκλησίας με ιδιαίτερα σκληρή γλώσσα και όλη την υποκρισία που χαρακτηρίζει τους εκπροσώπους του Θεού.
Για το γιατί επέλεξα να ασχοληθώ με αυτό το υλικό θα σας μεταφέρω αυτούσιο ένα μικρό απόσπασμα από κάτι που γράφει ο Σάββας Πατσαλίδης στην εισαγωγή του «Γελώντας Άγρια» και είναι το εξής: «Η οργή τους (των συγγραφέων αυτών) είναι η οργή της απελπισίας των ατόμων παγιδευμένων μέσα στα γρανάζια της αμείλικτης μηχανής του ύστερου καπιταλισμού που συνθλίβει κάθε ατομική πρωτοβουλία που διαφέρει και κάθε αίσθημα ελευθερίας και αλληλεγγύης. Ο λόγος τους είναι βιτριολικός και κοινωνικά υποψιασμένος».
Κόντρα σε όλη αυτή τη μαυρίλα νομίζω ότι το να θίγεις αυτά τα ζητήματα με τόσο κυνικό χιούμορ, σε βαθμό που να γίνεται και κάπως άβολο, είναι λυτρωτικό και σε οδηγεί στο να «γελάς άγρια» ή έστω να ανακουφίζεσαι. Γιατί το ότι προβληματίζεσαι είναι εκ των ων ουκ άνευ, συμβαίνει δηλαδή θες δεν θες.

Για το απαραίτητο προμόσιον της παράστασης, βγήκες στους δρόμους της πόλης έχοντας κρεμάσει στον λαιμό σου μια πινακίδα που έγραφε «Λάρισα»; Για τι το έκανες;
Για διαφημιστικούς καθαρά λόγους, για να έρθει περισσότερος κόσμος στην παράσταση, για να κόψουμε περισσότερα εισιτήρια, για να βγάλω το σούπερ μάρκετ πιο άνετα τα Χριστούγεννα και να πάρω περισσότερα πάμπερς για την κόρη μου (χτυπάω στο συναίσθημα τώρα με την αναφορά στο παιδί). ΑΜΗΝ. Να πιω και κανα δυο ποτά παραπάνω. Βασικά για να δείξω ότι όλοι είμαστε ψυχικά ασθενείς στις μεγαλουπόλεις, δεν είναι μόνο ο «κύριος Χ». Είναι τέχνη και πρόμο μαζί, αλλά κανείς δεν το έπιασε μάλλον γιατί με κοιτούσαν λες και ήμουν εξωγήινος. Στο Λονδίνο αν έβαζα εισητήριο για κάτι τέτοιο, θα έγραφαν και «ψαγμένες κριτικές» για αυτό το ζωντανό installation. Αλλά τέτοιοι είμαστε εδώ…

Ποια η διαφορά ανάμεσα στην έκρηξη και την έκσταση; Στη δέηση και την αποθέωση;
Η έκρηξη είναι στιγμιαία, είναι κάτι σαν πυροτέχνημα, σβήνει γρήγορα, η έκσταση έχει διάρκεια. Η παράσταση είναι ένας συνδυασμός, κάπως έτσι το έχω στο μυαλό μου. Η θεατρική πράξη ξεκινάει με την ενέργεια της έκρηξης και τη δυναμική της, αλλά αυτή η δυναμική διατηρείται, δεν σβήνει μέχρι να σβήσει και ο τελευταίος προβολέας στο τέλος. Οφείλεις να κρατήσεις όλη αυτή την ενέργεια στην κορυφή, ακόμα και στις σιωπές, ακόμα και στα σκοτάδια. Ας πούμε το πιο δύσκολο σημείο της παράστασης είναι η έναρξη, όλο το πρώτο κομμάτι όπου η δράση συμβαίνει στο σκοτάδι…
Η δέηση είναι προσευχή, το αίτημα για κάτι από τον Θεό. Όπως έλεγε ο σπουδαίος κωμικός Τζορτζ Κάρλιν, πόσο υποκριτικό είναι να ζητάμε από τον Θεό πράγματα κατά κύριο λόγο τις Κυριακές; Τη μοναδική ημέρα που έχει ρεπό. Δεν είναι καθόλου ευγενικό.
Η αποθέωση είναι αυτό που είπε ο Σάκης Μπουλάς σε μία του συναυλία το 2009 όταν από το «αλλάξε τα γούστα σου» το γυρίζει στο «μπανάκι μανάκι» και ζητάει από τον κόσμο να συμμετάσχει και λέει «πάμε όλοι μαζί για την Αποθέωση». Αυτό.

Καλή η πλάκα, αλλά φοβήθηκες κατά τη διαδικασία προετοιμασίας της παράστασης; Για παράδειγμα, πώς θα το πάρει ο κόσμος; Αν θα καταφέρεις να περάσεις το μήνυμα κλπ;
Φυσικά και φοβήθηκα και μάλιστα υπήρχαν και μέρες που τα έχασα και απογοητεύτηκα και ήμουν στο όριο να ακυρώσω το όλο εγχείρημα. Υπάρχουν συγκεκριμένα στάδια στην προετοιμασία μιας παράστασης. Δεν είναι όλες οι μέρες «ρόδινες», παραγωγικές. Θα βγουν εντάσεις με τους συνεργάτες, με τον ευατό σου βασικά, θα βρεθείς σε αδιέξοδα, θα δυσκολεύεσαι να κοιμηθείς, θα βλέπεις φώτα στον ύπνο σου και θα ακούς μουσικές της παράστασης, θα παραμιλάς τα λόγια της παράστασης στον δρόμο ενώ περπατάς κ.λπ κ.λπ. Όλα αυτά είναι από φόβο. Αλίμονο αν τα «stories» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έλεγαν την αλήθεια για τις πρόβες.

Πώς είναι να σκηνοθετείς τον εαυτό σου;
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να σκηνοθετείς τον εαυτό σου. Δεν ξέρω αν το πέτυχα, δεν μπορώ να το ξέρω και δεν αρκούμαι σε ένα «εξαιρετική παράσταση» που θα ακούσω από έναν θεατή. Δεν μειώνω και δεν προσβάλλω αυτά που ακούω, μην παρεξηγηθώ, απλώς το αν το πέτυχα και σε τι βαθμό θα το καταλάβω μετά από καιρό, όταν καθίσει μέσα μου όλο αυτό και νιώσω τι μου έλειψε και τι όχι. Στο LEBENSRAUM ας πούμε που κάναμε με τη Θάλεια Χαραρά πέρυσι και πρόπερσι ή στο ΔΩΜΑΤΙΟ 2122 που κάναμε με τη Βάνα Σλέιμαν και τη Βασιλική Σουλτούκη είχαμε ό ένας την άλλη και δίναμε οδηγίες, αλληλοκαθοδηγούμασταν. Εδώ ήταν αλλιώς. Είναι ένας μονόλογος καταιγιστικός. Εβδομήντα λεπτά στη σκηνή μόνος μου με ένα κείμενο που δεν αφήνει το σώμα να πάρει ανάσα. Οι λύσεις που πρέπει να βρεις είναι άμεσες και δεν σηκώνει φιοριτούρες, ψευτοσυναισθηματισμούς και κλάψες. Θέλει δράση. Οι Άγγλοι μπορεί να έχουν πολλά στραβά, αλλά για τον ηθοποιό έχουν τη λέξη «actor», act=δρω. Αυτό προκαλεί φόβο. Πολύ.

Τι σχόλια λαμβάνεις από τον κόσμο; Σου έχει κάνει κάτι εντύπωση;
Το πιο χαρακτηριστικό που ακούμε είναι ότι είναι μία παράσταση που δεν σε αφήνει να ηρεμήσεις. Και ότι σου δημιουργεί πολύ έντονες αλλαγές. Δηλαδή από εκεί που σε κάνει να γελάς ασταμάτητα μπορεί να σου κοπεί το γέλιο απότομα, να σε προσγειώσει και μετά να σε ξανακάνει να γελάσεις μέχρι δακρύων και τα δάκρυα να γίνουν δάκρυα συγκίνησης. Αυτό είναι κάτι νομίζω. Είναι ένα στοίχημα που μπήκε εξαρχής από μεριάς μου και φαίνεται πως κερδίθηκε…

Εσύ με τι γελάς άγρια;
Γενικά γελάω πολύ… Όσο πιο δύσκολη η συνθήκη τόσο πιο άγριο και το γέλιο, μερικές φορές. Είναι αντίδραση νομίζω. Θέλω να πω, κλαίω πολύ συχνά όπως όλοι και όλες, αλλά το γέλιο είναι μεγάλη εκτόνωση και το άγριο γέλιο έχει ένα στοιχείο βίας έτσι δεν είναι; Νομίζω είναι αντίδραση στην τόση βία γύρω μας. Πώς γίνεται να είσαι κατά της βίας αλλά ταυτόχρονα να δέχεσαι όλη αυτήν τη βία γύρω σου; Εγώ προσωπικά δεν είμαι κατά της βίας. Ας πούμε όμως πως τη δέχεσαι γιατί είσαι κατά της βίας, πώς θα την σταματήσεις; Με ψυχοθεραπεία και με προσευχές και με στροφή προς το εσωτερικό και ανώτερο «Εγώ», όπως θίγει ο Ντουράγκ; Δεν ξέρω, νομίζω οι απαντήσεις έχουν δοθεί πολλές φορές στην ιστορία, απλώς φοβόμαστε να τις κοιτάξουμε κατάματα ή βολευόμαστε. Αυτό δεν είναι κακό, κάποιες αλλαγές δεν είναι προγραμματισμένες να συμβούν. Αλίμονο αν ήταν! Οπότε ας γελάσουμε βίαια και άγρια για αρχή…