Protest Songs – Μουσική & Μουσικοί από τον Κώστα Σταυριανό

Όπως όλες οι τέχνες, έτσι και η σύγχρονη αγγλόφωνη μουσική δε θα μπορούσε να μείνει έξω από τα μεγάλα κοινωνικά κινήματα του 20ου αιώνα.

03.12.2021

Τα τραγούδια διαμαρτυρίας (Protest Songs) επένδυσαν αυτά τα κινήματα και ανέδειξαν καλλιτέχνες και συγκροτήματα με πρόσκαιρη ή συνεχή στρατευμένη μουσική δραστηριότητα. Αντιπολεμικά, αντιρατσιστικά, οικολογικά, φεμινιστικά και φιλεργατικά τραγούδια, έδωσαν τον τόνο και τον βηματισμό στις πορείες διεκδίκησης και διαμαρτυρίας στον Δυτικό κόσμο των εκατό τελευταίων ετών. Φυσικά κάτι αντίστοιχο συνέβη σε όλη την υδρόγειο, οπουδήποτε ο άνθρωπος εκφράστηκε μέσω της μουσικής, ίσως όμως τα τραγούδια αντίστασης π.χ. των Αλγερινών και των Πολωνών μας απασχολήσουν σε ένα επόμενο άρθρο. Αν θεωρήσουμε ότι τα πρώτα μεγάλα κοινωνικά κινήματα του αιώνα έλαβαν χώρα τη δεκαετία του ’20, θα πρέπει να ψάξουμε στις ΗΠΑ εκείνης της εποχής και στις μεγάλες εργατικές και φυλετικές διεκδικήσεις και αναταραχές.

Protest Songs - Μουσική & Μουσικοί από τον Κώστα Σταυριανό — WASHINGTON, DC – NOVEMBER 14: Folksinger Pete Seeger serenades the faithful gathered at the foot of capitol hill in Washington, DC on November 14, 1969. (Photo by Stephen Northup/The Washington Post)

Ο Joe Hill αρχικά και οι Woody Guthrie και Pete Seeger μετέπειτα, ήταν οι κύριες μορφές αυτού του είδους τραγουδιού, ενός είδους στενά συνδεδεμένου με τη Folk παράδοση της Αμερικής. Στη συνέχεια, ο πόλεμος στο Βιετνάμ, η γυναικεία χειραφέτηση, τα δικαιώματα των μαύρων, οι ταξικές ανισότητες, ο ρατσισμός απέναντι στους ομοφυλόφιλους και η κρατική καταστολή ήταν οι κύριες θεματικές των Protest Songs κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’60. Η Joan Baez, o Phil Ochs και ο Bob Dylan (αν και περισσότερο αποστασιοποιημένος αυτός), ήταν οι γνωστότεροι εκφραστές τους.

Στα τέλη της δεκαετίας το κίνημα των Hippies θα αμφισβητήσει τις κοινωνικές νόρμες και θα γεννήσει καλλιτέχνες που εξέφρασαν τις ανησυχίες των νέων της εποχής. Η επέμβαση του στρατού και η δολοφονία τεσσάρων φοιτητών στο Kent University το 1970, οι οποίοι διαμαρτύρονταν για τον βομβαρδισμό της Καμπότζης στα πλαίσια του συνεχιζόμενου πολέμου στο Βιετνάμ, θα εμπνεύσουν τον Neil Young για να γράψει το «Ohio» στηλιτεύοντας την άγρια καταστολή της κυβέρνησης Νίξον και εν τέλει αυτήν την ωμή σφαγή. Αυτή, εν ολίγοις, ήταν η γέννηση ενός Protest Song.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού στην Αγγλία, ταυτόχρονα με την έκρηξη του Punk γεννιέται το κίνημα RAR (Rock Αgainst Racism), αντιτιθέμενο κυρίως στο φασιστικό κόμμα «Νational Front», με καλλιτέχνες όπως οι Tom Robinson, Clash, Stiff Little Fingers, Elvis Costello κ.ά. Στα αμέσως επόμενα χρόνια σε αντίδραση στην άνοδο της Thatcher και στη σκληρή νεοφιλελεύθερη πολιτική της, ο Billy Bragg, επικουρούμενος από τους Paul Weller, David Stewart και Jimmy Somerville, θα δημιουργήσουν την ομάδα Red Wedge κάνοντας συναυλίες κατά της «Σιδηράς Κυρίας». Στους πιο σύγχρονους, ενδεικτικά οι Tracey Chapman (Freedom), Patti Smith (People have the Power), Ben Harper (Both sides of the gun) και άλλοι.

Στον αιώνα που διανύουμε στρατευμένοι ή περιστασιακοί εκφραστές του είδους είναι οι: Chumbawamba, Jarvis Cocker, Rage Against The Machine, Sleaford Mods, Pussy Riot. Φυσικά είναι αμέτρη- τοι οι καλλιτέχνες που κατά καιρούς στρατεύθηκαν σε ένα κίνημα, αλλά ο σκοπός του άρθρου δεν είναι εγκυκλοπαιδικός. Το Τραγούδι Διαμαρτυρίας θα συνεχίσει όσο υπάρχουν μουσικοί με κοινωνική συνείδηση και όσο υφίστανται πόλεμοι, διακρίσεις, ανισότητες και καταπίεση. Όπως έχει γίνει σαφές από την ιστορία, η μουσική δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Οι άνθρωποι μπορούν.

Η μουσική θα είναι εκεί για να φτιάξει το Soundtrack.

Aκούστε: